Aantekeningen

Aantekeningen Departementen

In Batavia:

De departementen van Algemeen Bestuur stonden onder leiding van een directeur, het departement van Oorlog onder de commandant van het leger en dat van Marine onder de commandant der zeemacht.

Departement van Binnenlandsch Bestuur	Bestuur, Politie, Particuliere landbouw, Heerendiensten, Gemeentediensten, Volkscredietwezen, Landverhuizers, Fabrieken, Bioscoopfilms.
Departement van Economische Zaken	Natuurwetenschappelijk onderzoek, Veeartsenijkunde, Boschwezen, Gouvernementscultuur, Landbouwkundig en Bosbouwkundig Onderwijs, Mijnbouw, Landsdrukkerij.
Departement van Financiën	Belastingen, 's Lands Kas [ontvanger van belastingen], Bank- en muntwezen, Venduwezen, Pandhuisdienst, Opiumregie, Zoutregie, Pensioenen.
Departement van Justitie	Wetgeving, Rechterlijke macht, Deurwaarders, Notarissen, Weeskamers en Voogdijraden, Vreemdelingen, Gevangenissen, Slavernij, Toezicht Drukpers, Vereeniging en Vergadering, Arbeidsverhoudingen, Tucht- en opvoedingswezen, Armwezen, Kadaster, IJkwezen.
Departement van Marine
Departement van Onderwijs en Eeredienst	Onderwijs, Eeredienst, Mekka-bedevaart, Volksgezondheid (Bodemassaineering, Drinkwatervoorziening, Afvalverwijdering, Volkshuisvesting), Oudheidkundige dienst, Kunsten en wetenschappen, Bibliotheken, Volkslectuur.

In Bandoeng:

Departement van Oorlog
Departement van Verkeer en Waterstaat [voordien genoemd: Gouvernementsbedrijven en nog eerder – zij het met minder taken – bekend als B.O.W.: Burgerlijke Openbare Werken]	Verkeer, Havens en scheepvaart, Burgerlijke luchtvaart, Post-, telegraaf- en telefoondienst, Postspaarbank, Electriciteitswezen, Waterkrachtwerken, Bevloeiïngs-, afwaterings- en waterkeeringswerken, Riolering en Vuilophaling, Drinkwater, Landsgebouwen.

Aantekeningen Rechtswezen

[Semarang – Landgerecht]
[Surabaya – Raad van Justitie]
[Jakarta 2 – Raad]
[Yogya 1 – Landraadsgebouw]

	*Europeaan )**	*Vreemde Oosterling )**	*Inlander )**
Hoog Gerechtshof	Appèl, revisie en cassatie	~	~
Raad van Justitie	Burgerlijk- en Strafrecht	Burgerlijk recht
Landraad		Strafrecht	Burgerlijk- en Strafrecht, vordering > f50
Residentiegerecht	Licht Burgerlijk recht	Licht Burgerlijk recht
Landgerecht	Licht Strafrecht	Licht Strafrecht	Licht Strafrecht
Regentschapsgerecht			Licht Burg., vordering. f20–50 / boetes
Districtsgerecht			Licht Burgerlijk, vorderingen

De bevolking [Geïllustreerde Encyclopaedie van N-I, 144, 146-147]
De rechtspraak in Indië [Het Koninkrijk der Nederlanden, 11a, 178-181]

Tekst op het monument:
H.W. DAENDELS, Governor General of the Dutch Indies (1808-1811), had one of his most important tasks by his government, that was to build THE GREAT POST ROAD, DE GROOTE POSTWEG, stretching from Anyer (Banten) to Panarukan (East Java).
The main purpose of constructing DE GROOTE POSTWEG was to intensity interprovincial communication in the frame of solidifying defense on the isle of Java.
When construction of the bridge over the Cikapundung River was completed in 1810, R.A.A. WIRANATAKUSUMAN II walked over it and reached this point, H.W. DAENDELS then stuck a wooden rod into the ground, while saying: "ZORG, DAT ALS IK TERUG KOM HIER EEN STAD IS GEBOUWD." In relation to his DE GROOTE POSTWEG plan.
It means: "MAKE SURE, THAT WHEN I RETURN, I SEE A NEW CITY IS BUILT RIGHT HERE."
At this particular spot people then built a milestone signifying the KILOMETER "0" (ZERO KILOMETER) point.
It goes until today; this point is still recognized and knows as KM. Bd. 0+00.

Malang - Topografische Dienst

[Malang - gemeentehuis]

Om de kolonelswoning en het gebouw van de Topografische Dienst te bereiken, moet men vanaf het gemeentehuis even terug naar het scholencomplex

Malang - route van SMA 1 - SMA 4 naar Topdam V

Rechts: SMA1 - SMA 4 (Lyceum en AMS)
Vervolg de route rond het plein Jl Tugu (J.P. Coenplein)
Ga lrechts af de Jl Suropati in (Van Idenburgstraat)
Meteen links, op de hoek van het plein: gebouw (Kolonelswoning)
Verder in de straat links: Nr. 15 Militer – Topdam V (Topografische Dienst)

Voor informatie over de Topografische Dienst:
[Indië geïllustreerd weekblad, 8, 9-13]
[Encyclopaedie I, 239-240]
[Het Indische Leven, 9, 972]

Semarang - Verduisteringsproef

[Semarang 2 – Javasche Bank]
Het is de samensteller niet bekend welk dagblad dit bericht heeft gepubliceerd.

ILW Semarang Groote Verduisteringsproef

Surabaya – Kampongs

Straatjes met een aantal pittoreske geveltjes:

Jl Bubutan IV en VI;
Jl Genteng Bandar Lor;
Jl Kalimas Udik III;
Jl Maspati IV en VI;
Jl Nyampel III;
Jl Praban Wetan II, III en IV.

Overzicht Architecten

Architecten die met 3 of meer projecten genoemd zijn in de wandelingen.

NB: Vanuit een wandeling kan slechts één maal naar dit overzicht worden doorgeklikt en wel bij de eerste keer dat de architect in de wandeling wordt genoemd.
Naar de in dit overzicht genoemde gebouwen kan worden doorgeklikt, maar vervolgens kan men alleen via 'vorige' (links boven) terug-klikken naar deze pagina.

Aalbers, A.
Meer informatie

Aalbers, A.

1935 – De Eerste Nederlandsch–Indische Spaarkas [Bandung – DENIS]
1939 – Hotel Savoy Homann [Bandung – Homann]
1940 – Feestzaal Sociëteit Concordia [Bandung – feestzaal]
1941 – Braga Theater [Bandung – Braga Theater]

Algemeen Ingenieurs- en Architectenbureau: A.I.A.
Meer informatie

Algemeen Ingenieurs- en Architectenbureau: A.I.A.

1916-1918 – Hoofdkantoor der Kon. Paketvaart Maatschappij [Jakarta 7 – Paketvaart]
1918 – Koninklijke Paketvaart Maatschappij [Semarang – KPM]
1919-1920 – John Peet & Co [Jakarta 1 – Peet]
1920 – Theosofische Loge [Bandung 2 – Belanda]
1920 – Maintz & Co. [Jakarta 1 – Maintz]
1923 – Nillmij [Yogyakarta 2 – Nillmij]
1927 – Geo Wehry & Co. [Jakarta 1 – Geo Wehry]
1927-1931 – Gebouw Internatio [Surabaya – Internatio]
1929 - Station ‘Batavia Benedenstad’ [Jakarta 2 – Station]
1930 – Frontgebouw Hotel des Indes [Jakarta 4 – Hotel des Indes]
1931 – Gebouw Internatio [Surabaya – Internatio]
1931-1932 – Stoomvaart Maatschappij ‘Nederland’ [Surabaya – SMN]
1933 – Oogheelkundige Kliniek [Surabaya 2 – Oogheelkundige Kliniek]
1936 – Winkelgebouwen op het voorterrein van de loge. [Surabaya 2 – Winkelcomplex]

Meer informatie

F.J.L. Ghijsels richt in 1916 met H. Von Essen (die verbonden blijft tot 1921) en F. Stoltz het Algemeen Ingenieurs- en Architectenbureau op. Bij dit bureau zijn in de loop der tijd de volgende bouwkundigen werkzaam:
H.A. Hes (1918-1930), F.B.H. Asselbergs (1921-1931) en N.E. Burnhoven Jaspers (1927-1938). En, nadat in 1928 Ghijsels naar Nederland is gegaan, in 1932 F.W. Brinkman en G.H. Voorhoeve.

Blankenberg
Meer informatie

Blankenberg

1937 – Woning Consul Generaal van Japan [Jakarta 7 – Consul Generaal]
1939 – Borsumij [Semarang – Borsumij]
1939 – Hoofdkantoor van de ‘Volks-Credietbank’. [Jakarta 7 – Volkscredietbank]
1939 – Verbouwing Museum Oud Batavia en Grafmonument Coen [Jakarta 2 – Oud Batavia]

Bos, K.
Meer informatie

Bos, K.

– Bioscoop [Malang – Bioscoop]
1935 – Winkelcomplex Smeroestraat [Malang – Jl. Semeru]
– Woonhuis, Jl Dr Sutomo 26 [Malang – zijstraat]

[Malang - zijstraat] De woningen gebouwd door 'bouwkundige' K. Bos hadden boven in de gevel een versiering van ongeveer 80 à 100 cm., bestaande uit een cirkel en verticale en horizontale balkjes.

Meer informatie

Informatie over architect.
K. Bos was bouwkundig tekenaar en niet opgeleid als architect. Om die reden mocht hij zich ook niet zo noemen. Het was echter wel toegestaan dat zijn bureau de naam Architecten Bureau droeg.

Architecten Bureau K. Bos was gevestigd op Tjakelet 47.

Bos, bekend door het pand op de hoek van de Kajoetangan en de Smeroestraat, bouwde hoofdzakelijk woonhuizen. Zoals Wolff Schoemaker veel van zijn gebouwen boven de deur voorzag van een Kalakop, droegen de huizen van Bos boven in de gevel een versiering van 80 cm. tot een meter, bestaande uit een cirkel en verticale en horizontale balkjes; bij ieder huis een andere kompositie..
Mogelijke huizen van Bos: Jl Ijen 66, Jl Rinjani 9, 12 en 14, Jl Dempo 2, Jl Guntur 31, Jl Julius Usman hoek Jl Sulawesi 1 en 3.

Citroen, C.
Meer informatie

Citroen, C.

1922 – [Surabaya 4 – Darmo Ziekenhuis]
1924 – Goebengbrug [Surabaya 3 – Goebengbrug]
1925 – Gemeentehuis. [Surabaya 2 – Walikota] [Surabaya 2a – Raadhuis]
1927 – Woning van de Burgemeester. [Surabaya 2a – Ambtswoning]
1929 – Huis voor Tan Tjwan Bie [Surabaya 3 – Kajoong]
1929 – Monument Burgemeester Dijkerman [Surabaya 4 – Dijkerman]
1931 – Engelse kerk [Surabaya 4 – Christ Church]
1932 – Spoorwegviaduct SS [Surabaya – Spoorwegviaduct]
1935 – Verbouwing Sociëteit [Surabaya – Sociëteit]
1935 – Borsumij [Surabaya – Borsumij]

De architecten bij de bureaus Cuypers
Meer informatie

De architecten bij de bureaus Cuypers

Cuypers:
1908 – Oude Javasche Bank [Semarang – Bank]
1913 – De Javasche Bank [Jakarta 2 – Javasche Bank]
1913 – Levensverzekeringmaatschappij 'Dordrecht' [Jakarta 5 – Dordrecht]
1913 – Javasche Bank [Surabaya – Javasche Bank]
1914 – Lindeteves Stokvis [Surabaya – Lindeteves Stokvis]
1915 – Javasche Bank [Yogyakarta 2 – Javasche]
1918 – Javasche Bank [Bandung – Javasche Bank]

Cuypers – Hulswit:
1911 – Hongkong Bank Building [Jakarta 1 – Hong Kong]
1913 – Internationale Crediet en Handelsvereniging ‘Rotterdam’ [Jakarta 1 – Rotterdam]
1913 – 1^ste Verbouwing / uitbreiding Hotel des Indes [Jakarta 4 – Hotel des Indes]
1913 – Koloniale Zee en Brand Assurantie (Verbouwing) [Jakarta 2 – Koloniale]
1915 – MUCH [Jakarta 1 – MUCH]
1922 – Chartered Bank of India, Australia and China [Jakarta 1 – Chartered Bank Building]

Cuypers – Estourgie:
1912 – Toko 'De Vries' [Bandung – Toko 'De Vries']
1912 – Nederlandsche Handel Maatschappij [Bandung – Nederlandsche Handel Maatschappij]
1920 – Wevagebouw [Jakarta 2 – Weva]
1921 – H. Hart kerk [Surabaya 4 – Katholieke kerk]
1922 – Scholen Ursulinen [Surabaya 4 – Zusterscholen]
1922 – Javasche Bank [Malang – Javasche Bank]
1922 – HBS "St Angela" [Bandung – Ursulinen]
1925 – Handelsvereeniging “Amsterdam” [Surabaya – Amsterdam]

Cuypers – Taen:
1923 – Escompto Maatschappij, kantoor Weltevreden [Jakarta 5 – Escompto-gebouw]
1923 – Borneo Company [Jakarta 1 – Borneo]
1923 – Kapel zusters Ursulinen Noordwijk [Jakarta 5 – Ursulinen]
1924 – 1ste uitbreiding Javasche Bank [Jakarta 2 – Hoofdkantoor]

Taen:
1932 – Klooster Ursulinen Postweg [Jakarta 6 – Zusters]

Taen – Logemann:
1930 – Passagekantoor voor de N.V. “Duo” [Jakarta 7 – Passagekantoor]
1935 – Javasche Bank [Semarang 2 – Javasche Bank]

Taen – Logemann – Nix:
1934 – R.-k. Ziekenhuis “St. Vincentius a Paolo” [Surabaya 4 – Vincentius]

Taen – Nix:
1937 – 2de uitbreiding, o.a. nieuw frontgebouw Javasche Bank [Jakarta 2 – Hoofdkantoor]
1938 – Agentschapskantoor van de B.P.M. [Semarang 2 – Bataafsche]
1938 – Nederlandsche Koloniale Petroleum Mij [Jakarta 7 – N.K.P.M.]
1938 – B.P.M. – K.N.I.L.M. [Jakarta 7 – K.N.I.L.M.]

Taen – Dicke:
1941 – De Nederlanden van 1845 [Surabaya 1 – Landbouw-syndikaat]

Nix – Dikstaal:
1930 – Hotel des Galeries [Jakarta 5 – Hotel des Galeries]

Meer informatie

De architectenbureaus Cuypers:

1881	Ed. Cuypers Amsterdam.
	Cuypers, Eduard (1859-1927) Medewerkers o.a.: De Klerk, Kramer, Van der Meij en 1906-1925 Estourgie, Henri (1885-1964)
1909-1915	Architecten-Bureau Ed Cuypers en Hulswit.
	Cuypers en Hulswit, Marius (1862-1921) Medewerkers o.a.: Estourgie
1915-1921	Architecten–Ingenieursbureau Hulswit – Fermont & Ed. Cuypers.
	Cuypers, Hulswit en Fermont, Arthur (1882-1967) Medewerkers o.a.: Estourgie en Taen.
1921-1942 (1946-1958)	Architecten–Ingenieursbureau Fermont-Cuypers.
	Fermont in Batavia en Cuypers in Amsterdam tot 1927. 1921 medewerker en vanaf 1937 mededirecteur: Taen, Theo (1889-1970) Medewerkers o.a.: tot 1925 Estourgie. 1926-1931 Logemann, Laurent (1898-1954) 1929-1935 Dikstaal, Arnold (1903-1968) 1930-1941 Nix, Thomas (1904-1998) 1937-1941 Dicke, Freek (1909-1985)

Cuypers [Nederlandsch Indië – Oud & Nieuw-12, 67-69]
Kritiek op Cuypers [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-17, 76], [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-28, 262]

Estourgie, Henri (Amsterdam, 17.12.1885 – Nijmegen, 5.11.1964)
1906 werkzaam bij bureau Ed. Cuypers; o.a. aan ontwerpen van Hongkong Shanghai Bank in Batavia en Toko de Vries en Nederlandsche Handelmaatschappij in Bandoeng.
1911 voor het bureau naar Indië, maar is van 1913-’20 werkzaam in Nederland.
1921 filiaalhoofd in Soerabaja; o.a. de uitvoering van het gebouw van de Handelsvereeniging Amsterdam.
Verzakking van de toren van de Heilig Hart-kerk in Soerabaja is de aanleiding van zijn vertrek bij het bureau.
1930-’35 Architectenbureau Rijksen & Estourgie.
1950 zelfstandig werkzaam in Indië.

Taen, Teo (Berlijn, 12.12.1921 – Boxtel, 30.10.1970)
Kleinzoon van P.J.H. Cuypers.
1915-1917 Baugewerbeschule in Aken.
1919 werkzaam bij bureau Ed. Cuypers.
1921 Chef architectenafdeling bureau Fermont-Cuypers in Batavia.
1937 Mededirecteur bureau Fermont-Cuypers.
1946 Medeoprichter bureau De Jongh, Taen en Nix, Nijmegen.
1949 Bureau Taen en Nix, Utrecht.

Nix, Thomas (Bandoeng, 21.12.1904 – Malaga, 9.7.1998)
1930 Bouwkundig Ingenieur Delft.
1930 Werkzaam bij bureau Fermont-Cuypers.
1941 Werkzaam bij de Technische Dienst van de gemeente Bandoeng.
1946 Bureau De Jongh, Taen en Nix, Nijmegen.
1949 Bureau Taen en Nix, Utrecht.

Advertentie in De Koloniale Roeping van Nederland, Den Haag 1930, B 101

Gmelig Meijling, A.
Meer informatie

Gmelig Meijling, A.

1937 – Zwembad “ ‘t Centrum” [Bandung 2 – Zwembad]
1940 – Boekhandel Visser & Co [Bandung – Visser & Co]
1952 – Telefoonkantoor [Bandung – Telefoonnet]
1956 – Gemeenschappelijk Electriciteitsbedrijf Bandoeng en Omstreken [Bandung – GEBEO]

Hoytema, J.F.. van
Meer informatie

Hoytema, J.F.. van

1909-1921 – Verbouwing en uitbreiding Hoofdpost- en Telegraafkantoor Batavia-Centrum [Jakarta 6 – Kantor Pos]
1917 – Muloschool Schoolweg [Jakarta 6 – Muloschool]
Na 1917 – Telefoonkantoor [Bogor – Telefoon]
1922 – Restauratie Toko Merah [Jakarta 1 – Toko Merah]
en restauratie Bank of China, voordien Firma Tels & Co [Jakarta 1 – Tels]

Meer informatie

Van J.F. van Hoytema is het volgende bekend.

Het Indisch Bouwkundig Tijdschrift vermeldt in 1912 [jrg. 15, 151]: ‘Benoemd tot ingenieur der Gouvernements gebouwen bij het Departement van B.O.W. de ingenieurs van den Waterstaat Snuijf en Van Hoytema, met bepaling dat de benoeming is gerekend te zijn ingegaan met 1 januari 1912.’
Het schijnt dat rond 1916 Snuyf de dienst heeft verlaten en zich als ‘Ingenieur-Architect te Weltevreden’ heeft gevestigd.

In de Locomotief van 29 Mei 1917 is te lezen: De Javabode meldt, dat de G.G. [Van Limburg Stirum] hedenmorgen het oud-hotel van den legercommandant bezocht, in verband met de plannen voor den Volksraad. Hij was vergezeld van den ingenieur Hoytema, den algemeenen secretaris en adjudant Bouwmeester.
Op 17 Mei 1918 meldt het Indisch Bouwkundig Tijdschrift: ‘Hoe ruim dit paleis, waar menigmaal druk bezochte recepties plaats vonden, ook zij, en hoezeer het in zijn Oud-Indisch-Griekschen stijl een niet-onaardige omlijsting was van de plechtigheid die stond te gebeuren, waren toch verschillende veranderingen noodzakelijk gebleken, die intusschen, niettegenstaande den haastigen spoed, op loffelijke wijze door den heer Hoytema, ingenieur bij de B.O.W. zijn aangebracht.’

Op 1 Juni 1917 schrijft de Locomotief over een Europese school In Soekaboemi: ‘De teekeningen en plannen voor de nieuwe inrichting zijn thans gereed. Ze zijn geheel belangeloos ontworpen door den bouwkundigen ingenieur, den heer J.F. van Hoytema, zoodat dezer dagen met den bouw kan worden begonnen. Maar op 26 Juni is in het zelfde blad te lezen, dat het e.e.a. niet zonder moeilijkheden blijkt te zijn gerealiseerd. [De Locomotief, 26 Juni 1917]

In de zelfde maand zijn de uitbreidingsplannen van Bandoeng beoordeeld door een Commissie bestaande uit de heren: Karsten (vz), R. Schoemaker en van Hoytema.

In1922 is de Ingenieur van Landsgebouwen, terug van verlof en wordt hij tijdelijk belast met de functie van Hoofd der technische afdeeling voor Landsgebouwen van het Departement der Burgerlijke Openbare Werken.

Uit een verslag in De Locomotief van 7 Februari 1927 over de bouw van het stadhuis in Ceribon blijkt Van Hoytema in 1925 in een adviserende of beoordelende commissie te hebben gezeten: ‘op advies van de heeren prof. Schoemaker, Van Hoytema en Fermont’.

Hulswit, M.J.
Meer informatie

Hulswit, M.J.

1898-1901 – Kathedraal [Jakarta 6 – Kathedraal]
1904 – R.K. Kerk [Bogor – Roomsch Katholieke Kerk]
1905 – R.K. Kerk [Malang – R.k. Kerk]

Job en Sprey
Meer informatie

Job en Sprey

1925 – Ver- en nieuwbouw Simpangsche Sociëteit. [Surabaya 2 – Simpang Club]
1925 – Simpangsche Apotheek. [Surabaya 2 – Apotik Simpang]
1926 – [Surabaya 4 – Vrije Katholieke Kerk]
1927 – Feestzaal Simpangsche Sociëteit. [Surabaya 2 – Sociëteit]
1927 – Java-China-Japan-lijn [Surabaya – Java-China-Japan-lijn]
1930 – Agentschapskantoor Aniem. [Surabaya 2 – Electriciteits Mij.]
1930 – Maxim complex. [Surabaya 2 – Maxim bioscoop]
1930-’35 – Verbouw Oranje Hotel [Surabaya 2 – Oranje Hotel]
? – Helmig & Co. [Surabaya 1]
? – Personeelswoningen Proefstation [Pasuruan – Woningen]
1931 – (Ontwerp) Hoofdkantoor Aniem. [Surabaya 3 – Alg. N.I. Electr. Mij]

Karsten, H.
Meer informatie

Karsten, H.

1916 – NILLMIJ [Semarang – NILLMIJ]
Na 1917 – Plan Nieuw Tjandi uitgewerkt door Karsten en Rücker, directeur van gemeentewerken.[Semarang 3 – Nieuw Tjandi]
1921 – Van Deventerschool [Semarang 3 – Ibu Kartini]
1926 – Bebouwingsplan volkswoningbouw [Semarang 3 – Mlaten]
1929 – Huis voor de burgemeester [Semarang 3 – Burgemeesterswoning]
1930 – Sobokarti [Semarang 3 – Volkstheater]
1930 – Stoomvaart Mij. ‘Nederland’ [Semarang – Nederland]
1934 – Paviljoen Gedung Nasional Indonesia. [Surabaya 2 – Soetomo]
1935 – Museum Sonobudoyo [Yogya 1 – Sonobudoyo]
1938 – Pasar Johar [Semarang – Pasar]
1938 – Hoofdkantoor Stoomtram-Maatschappijen [Semarang 2 – Stoomtram]
? – Gemeentelijke Handelsschool [Semarang 3 – Handelsschool]

Meer informatie

Karsten, H. Th. (1884-1945)
Informatie over architect

Studeerde in Delft en vertrok in 1914 naar Indië. Karsten startte samen met Lutjens en Toussaint een architectenbureau in Semarang. Hij werd echter in de loop der tijd vooral bekend als stedenbouwkundige en hij adviseerde in die rol diverse gemeentebesturen.
Zijn maatschappelijke betrokkenheid moge blijken uit een summiere opsomming van een aantal nevenfuncties:
[1917] De Semarangsche Kunstkring heeft gisteravond in de Loge zijn tweede algemene vergadering gehouden, waarop de verschillende in ons blad gepubliceerde verslagen goedgekeurd en de huidige bestuursleden (de heeren van Heel, Huidekoper, van Marken, Karsten en Sillevis) herkozen werden.
Het resultaat van eenige gedachtewisseling was, dat de vereeniging een proef zal nemen met het brengen van kunstbesef in maatschappelijke kringen, welke zij tot dusverre niet bereikte, toepassing dus van het systeem: kunst aan het volk. Te dien einde zal zij zich in verbinding stellen met de besturen van vereenigingen als Insulinde, Boedi Oetomo, Mangoenhardjo, enz. [De Locomotief 5 Juli 1917]
[1922] Volkshuisvestingscongres. In aansluiting met de in het vorige nummer kortelijks besproken prae-adviezen ontvingen we nog een referaat van den bekenden Architect Thomas Karsten te Semarang, [dat] de Technisch-Architectonische zijde van het volkshuisvestingvraagstuk behandelde. [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-25, 134]
[1929] Zitting in de eerste Raad voor technische arbitrage (NIRTA), [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-32, 45]
[1936] Voorzitter Sociaal-Technische Commissie van de Vereeniging voor Locale Belangen. [Locale Techniek-6-2, 63]
[1939] Ondervoorzitter Planologische Studiegroep. [Locale Techniek-8-3, 84]

Lemei, W.
Meer informatie

Lemei, W.

1919-’24 – C.B.Z. samen met Bolsius [Semarang 3 – Ziekeninrichting]
1929-‘31 – Gouverneurskantoor [Surabaya – Kantoor van de Gouverneur]
1931 – Lyceum en AMS [Malang – A.M.S.]

Meer informatie

W. Lemei (1892, Leeuwarden – 1945, Ambarawa) was van 1919 tot 1941 bouwkundig ingenieur bij het Departement van Burgerlijke Openbare Werken (BOW) en na de reorganisatie, bij het Departement van Verkeer en Waterstaat.
Van 1919-1925 was hij werkzaam als ingenieur voor de landsgebouwen in de Afdeling Semarang; in 1921 werd hij ‘Leider’ van de Technische Avondschool (TAS) aldaar.
In 1926 werd hij ingenieur 2e klasse voor de Landsgebouwen en toegevoegd aan het Hoofd der Waterstaatsafdeeling te Soerabaja; in 1930 promoveerde hij tot leidinggevende van die afdeling van de Landsgebouwendienst.
Van 1935-1941 was hij Hoofdingenieur van de Landsgebouwendienst in Nederlands-Indië.
In 1941 volgde hij Prof. Wolff Schoemaker op als hoogleraar aan de T.H. in Bandung.

Schoemaker, R.L.A.
Meer informatie

Schoemaker, R.L.A.

1913 – Paleis van de Legercommandant (met Wolff Schoemaker) [Bandung 2 – “Paleis”]
1918 – Departement van Oorlog [Bandung 2 – Departementsgebouw]
1922 – Olveh [Jakarta 2 – Olveh]
1922 – Eigen Hulp (met Wolff Schoemaker) [Jakarta 5 – Winkelgebouw]

Meer informatie

R.L.A. Schoemaker

Werd in 1886 in Roermond geboren, hij volgde de Militaire Academie en ging in 1908 als genieofficier naar Indië.
Hij studeerde in 1912 af in Delft en was o.a. samen met zijn broer C.P. Wolff Schoemaker werkzaam op hun architectenbureau in Bandung.
In 1918 verliet hij als kapitein der Genie de militairen dienst om bij de opening van de Technische Hoogeschool te Bandoeng benoemd te worden tot buitengewoon hoogleraar in de constructieleer en utiliteitswerken.
Vanaf 1921 was hij hoogleraar voor het vak bouwkunde en voornoemde vakken.
In 1924 werd hij opgevolgd door zijn broer en werd hij gewoon hoogleraar aan de Technische Hogeschool in Delft. [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-27, 234]

De broers hebben in 1939 gedurende een jaar van functie gewisseld.

Begin 1941 wordt de spionagegroep waaraan hij leiding geeft opgerold en op 3 mei 1942 wordt professor Schoemaker in Sachsenhausen gefusilleerd. [Het Koninkrijk der Nederlanden, 4, 652]

Zie ook [Persoonlijkheden, 1315-1316]

Snuyf
Meer informatie

Snuyf

1909 – Nillmij (met Wiemans) [Bandung – Gebouw Nillmij]
1910 – Balzaal Paleis Rijswijk [Jakarta 5 – Paleis]
1911 – Bureau Openbare Werken [Jakarta 4 – B.O.W.]
1911 – Gebouw Nillmij (voorlopig ontwerp); eindontwerp Moojen [Jakarta 5 – NILLMIJ]
1911 – Telefoonkantoor Semarang [Semarang – Telefoonkantoren]

Meer informatie

In 1908 schrijft ‘adspirant ingenieur BOW’ S. Snuyf, een artikel onder de titel ‘Over Bouwkunde en Bouwkunst in Indië’.
In het zelfde jaar schrijft hij in een reactie op een kritiek op zijn ontwerp Indisch Landhuis: ‘ … wil ik toch eens nagaan hoeveel zon of wel in mijne vertrekken kan schijnen. In de eerste plaats de Noord- en Zuidzijde van het gebouw. De zon beweegt zich altijd in een vlak evenwijdig aan de gevels met een zeer geringe afwijking, [Indisch Bouwkundig Tijdschrift-11,194].
Op 20 september 1910 meldt De Locomotief dat de bouwkundig-ingenieur Snuyf is verbonden aan het departement van B.O.W. wegens overlading met werk is van den minister van Koloniën de uitzending van nog een ingenieur gevraagd.
In jaargang 14, nr.5 een dankwoord van een redacteur van het Indisch Bouwkundig Tijdschrift: ‘…waarbij ik in de eerste plaats gedenk onzen vasten medewerker, den Ingenieur S. Snuyf wiens zorgen en toewijding zowel bij de keuze zijner onderwerpen als bij de behandeling daarvan, mijn lof te boven gaat. Mocht hij nog vele jaren als vaste medewerker aan onze Vereeniging verbonden blijven en het door hem gegeven voorbeeld bij anderen navolging vinden.’
In 1911 volgt de officiële benoeming tot Bouwkundig Ingenieur bij den Waterstaat en ’s-Lands Burgerlijke Openbare WerkenHet Indisch Bouwkundig Tijdschrift vermeldt in jrg. 15, 151: ‘Benoemd tot ingenieur der Gouvernements gebouwen bij het Departement van B.O.W. de ingenieurs van den Waterstaat Snuijf en Van Hoytema, met bepaling dat de benoeming is gerekend te zijn ingegaan met 1 januari 1912.’
Niet helemaal duidelijk is dat in het zelfde jaar [Jrg 15, 207] het blad meldt: Als adspirant-ingenieur en met het aan die betrekking verbonden traktement is de heer Snuyf met een paar opzichters zijn taak begonnen, doch al spoedig heeft de Regeering er in toegestemd dat voor hem een afzonderlijke traktementsregeling werd getroffen. Hij staat thans met den titel van bouwkundig ingenieur buiten het eigenlijke corps ingenieurs van den Waterstaat, en een tweede bouwkundige ingenieur, de heer Van Hoytema, werd dezer dagen uitgezonden.
Rond 1916 is Snuyf ‘Ingenieur-Architect te Weltevreden’.

Vistarini, B. Nobile de
Meer informatie

Vistarini, B. Nobile de

1928 - Christelijke Muloschool [Surabaya 3 – Muloschool]
1930 – Sociëteit Deutscher Verein [Surabaya 2 – Deutscher Verein]
1937 – Uitbreiding Museum Sonobudoyo [Yogya 1 – Sonobudoyo]

Meer informatie

Bruno Nobile de Vistarini is de ontwerper van vele architectonisch-belangrijke bouwwerken te Soerabaia. Hij werd 8 April 1891 te Marburg a.d. Drau in Stiermarken (Oostenrijk) geboren en behaalde zijn diploma voor bouwkundig ingenieur te Graz. [† 1971] Zijn voornaamste werken te Soerabaia zijn: Christelijke Muloschool aan Embong Woengoe, Christ. Holl. Chinesche School te Boeboetan, kantoorgebouw van de Droogdok Mij te Tandjong Perak, Deutscher Verein op Genteng (verbouwing) met eerste draaitooneel in Indië, details en architectonische verzorging van ‘Modderlust’ (ontw. is van Ir. Muller), stratenplan en geheele bebouwing van Ketabang-Oost (als adviseur der N.V. Volkshuisvesting), Noorderkerk aan den Grisseesche weg en tokocomplex te Songojoedan. [Nieuw Soerabaia, 335].

Westmaas, W.

Westmaas, W.

1894-’95 – Protestantsche Kerk (verbouwing met De Wilde) [Semarang – Protestantsche Kerk]
1900 – Onze Lieve Vrouwekerk [Surabaya 1]
? – R.K. Meisjesweeshuis [Semarang – Meisjes]
1906 – Simpangsche Sociëteit [Surabaya 2 – Simpangsche Sociëteit]

Wolff Schoemaker, C.
Meer informatie

Wolff Schoemaker, C.

1918/'1921 – Hoofdkantoor van de Oliefabriek 'Insulinde' [Bandung – Insulinde]
1919 – Kantoor firma Becker en Co [Bandung – Gas]
1920 – Jaarbeurs [Bandung 2 – Jaarbeurs]
1921 – Sociëteit 'Concordia' [Bandung – Sociëteit 'Concordia']
1921 – Boekhandel en Drukkerij G.C.T. van Dorp & Co [Bandung – van Dorp]
1922 – Vleugel Gemeenschappelijk Electriciteitsbedrijf Bandoeng en Omstreken [Bandung – GEBEO]
1922 – Bioscoop Majestic [Bandung – Majestic]
1922 – Rooms-katholieke kerk St Petrus [Bandung – katholieke kerk]
1923 – Boekhandel en Drukkerij v/h G.C.T. van Dorp [Surabaya – van Dorp]
1925 – Koloniale Bank [Surabaya – Koloniale Bank]
1925 – Protestantsche Kerk [Bandung – Protestantsche Kerk]
1929 – Grand Hotel Preanger [Bandung – Hotel Preanger]
1940 – Nederlandsch Indische Handelsbank (met R. Schoemaker) [Jakarta 2 – Handelsbank]
1941 – Nederlandsch Indische Handelsbank [Malang – Nederlandsch-Indische handelsbank]

Overzicht Gouverneurs-generaal

De Gouverneur-Generaal, die in naam des Konings het algemeen bestuur van Ned.-Indië uitoefent, staat aan het hoofd van de regeering van Ned.-Indië. Hij wordt benoemd en ontslagen door den Koning, op voordracht van den Ministerraad. Hij moet Nederlander zijn en minstens 30 jaren oud. Hij is verder onderworpen aan zekere verbodsbepalingen tot voorkoming van strijd tusschen zijn plicht als Landvoogd en zijn finantieele belangen. De wet houdt voor den Gouverneur-Generaal geen bepalingen omtrent een ambtstermijn in maar regel is dat de Landvoogd na vijfjarige ambtsduur zijn ontslag vraagt.
[…] dat dit bestuur geschiedt met inachtneming van ’s Konings ‘aanwijzingen’. Dientengevolge is, volgens gangbare opvatting, het geheele regeeringsbeleid van den Gouverneur-Generaal, door tusschenkomst van den Minister van Koloniën, onder toezicht van de Staten-Generaal gebleven. Kan het opperbestuur niet instemmen met de handelwijze van den Gouverneur-Generaal, dan kan dit in het uiterste geval tot zijn ontslag leiden.
De finantieele politieke verantwoordelijkheid van den Gouverneur-Generaal vond nog geen regeling. Zijne strafrechtelijke politieke verantwoordelijkheid wordt in de Indische Staatsregeling behandeld.
De Gouverneur-Generaal is hoofd van de uitvoerende macht. Voorts is hij opperbevelhebber van de in N.-I. aanwezige land- en zeemacht, behoudens, wat het laatste betreft, hare administratieve betrekkingen tot het departement van Defensie in den Haag. Elk gedeelte van N.-I. kan door den Gouverneur-Generaal in staat van oorlog of beleg worden verklaard, indien de handhaving der uit- of inwendige veiligheid dit eischt. De Landvoogd heeft voorts een zekere dispensatiebevoegdheid en het recht van gratie van straffen door rechterlijke vonnissen in N.-I. opgelegd, zoolang de veroordeelden zich daar bevinden. Ten slotte is de Gouverneur-Generaal nog administratief rechter in hoogste instantie in geschillen tusschen autonome lichamen.
[Geïllustreerde Encyclopaedie van N-I, 378-386]

Gouverneurs-generaal van de VOC
Vanuit dit overzicht kan naar de genoemde tekstdelen worden doorgeklikt, maar vervolgens kan men alleen via ‘vorige’ (links boven) terugklikken naar Aantekeningen, waaronder dit overzicht is opgenomen.

1610-1614 Pieter Both
  • Haasse – Krassen op een rots, 46
1614-1615 Gerrit Reijnst
1615-1619 Laurens Reaal
1619-1623 Jan Pieterszoon Coen
1623-1627 Pieter Carpentier
1627-1629 Jan Pieterszoon Coen
• Bloem – Vaders van betekenis, 171-172
  • Fabricius – Een reis door het nieuwe Indonesië, 26
  • Haasse – Krassen op een rots, 46
  • Haasse – Krassen op een rots, 47-48
  • Mahieu – Verzameld werk, 480-481
• Romein – Erflaters, 258
• Romein – Erflaters, 272-276
• Romein – Erflaters, 282-284
  • Du Perron – Verzameld Werk IV, 461-462
1629-1632 Jacques Specx
1632-1636 Hendrik Brouwer
1636-1645 Antony van Diemen
1645-1650 Cornelis van der Lijn
1650-1653 Carel Reiniersz
1653-1678 Mr. Joan Maetsuyker
1678-1681 Rycklof van Goens
1681-1684 Cornelis Janszoon Speelman
1684-1691 Johannes Camphuijs
1691-1704 Willem van Outhoorn
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 87-88
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 92-93
1704-1709 Joan van Hoorn
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 87-88
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 92-93
1709-1713 Abraham van Riebeeck
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 88
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 92-93
1713-1718 Christoffel van Swol
1718-1725 Hendrik Zwaardecroon
• Olivier – Tafereelen II, 158-159
• Du Perron – Verzameld Werk VII, 52-55
• Walraven – Brieven, 320-321, 322
• Walraven – Eendagsvliegen, 287-288
• Zikken – Landing op Kalabahi, 105
1725-1729 Mattheus de Haan
1729-1732 Mr. Diederik Durven
1732-1735 Dirk van Cloon
1735-1737 Abraham Patras
1737-1741 Adriaan Valckenier
  • Du Perron – De muze van Jan Compagnie, 163-166
1741-1743 Johannes Thedens
1743-1750 Gustaaf Willem baron van Imhoff
  • Haasse – Krassen op een rots, 51
  • Olivier – Tafereelen I, 253-255
  • Du Perron – De muze van Jan Compagnie, 163-166
• Walraven – Eendagsvliegen, 289a
1750-1761 Jacob Mossel
1761-1775 Petrus Albertus van der Parra
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd II, 196-198
1775-1777 Jeremias van Riemsdijk
• Bloem – Vaders van betekenis, 174-175
1777-1780 Reinier de Klerk
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 90
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 92-93
1780-1796 Mr. Willem Arnold Alting

Gouverneurs-generaal van Nederlandsch-Indië

1796-1801 Mr. Pieter Gerardus van Overstraten
1801-1804 Johannes Siberg
1804-1808 Albertus Henricus Wiese
1808-1811 Mr. Herman Willem Daendels
[Geïllustreerde Encyclopaedie van N-I, 234-235]
  • Haasse – Krassen op een rots, 51-52
• Haasse – Krassen op een rots, 59-60
  • Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 95-96
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 168-169
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd I, 172-173
• Ido – Indië in den goeden ouden tijd II, 196-198
• Van Maurik – Indrukken van een Tòtòk, 101-102, 103-104
  • Multatuli – Ideen II, 211-215
  • Multatuli – Max Havelaar, 51-52
• Multatuli – Max Havelaar, 338-340, 355
  • Nievelt – Onder de palmen, 189-190
• Olivier – Tafereelen I, 157-159
  • De Wit – Orpheus in de dessa, 40-43
1811 Jan Willem Janssens
  • Multatuli – Ideen II, 211-215

Engels bestuur

1811 Lord Minto
1811-1816 Thomas Stamford Raffles (Luitenant-gouverneur)
• Olivier – Tafereelen I, 253-255
1816 John Fendall (luitenant-gouverneur)

Hoge vertegenwoordigers van de Kroon in Nederlands-Indië

1948-1949 Louis Joseph Maria Beel
1949 Antonius Hermanus Johannes Lovink

Lectuur

Aantekeningen

Aantekeningen Departementen

Aantekeningen Rechtswezen

Aantekeningen per plaats

Bandung - Milestone

Malang - Topografische Dienst

Semarang - Verduisteringsproef

Surabaya – Kampongs

Overzicht Architecten

Aalbers, A.

Algemeen Ingenieurs- en Architectenbureau: A.I.A.

Blankenberg

Bos, K.

Citroen, C.

De architecten bij de bureaus Cuypers

Gmelig Meijling, A.

Hoytema, J.F.. van

Hulswit, M.J.

Job en Sprey

Karsten, H.

Lemei, W.

Schoemaker, R.L.A.

Snuyf

Vistarini, B. Nobile de

Westmaas, W.

Wolff Schoemaker, C.

Overzicht Gouverneurs-generaal