Adinda – Vrouwen lief en leed, 187-188
Wat ik nog erger dan die middagwandelingen vind, is het gaan naar den stadstuin, een klein plekje gronds, in ’t midden der stad gelegen, waar het meestal propvol is, vooral met kinderen en baboes. Zondags 's middags is er muziek; dan gaat oud en jong er heen. Mevrouw Verduijn, die er bizonder op gesteld is, dat nonnie met andere kinderen in aanraking komt, wil altijd dat ik met haar daarheen ga, en dan loopen wij er een uurtje tusschen al die menschen te drentelen. Daar het Europeesche publiek hier niet talrijk is, wordt ieder nieuw gezicht opgemerkt en zoo ontsnapte ook ik niet aan de algemeene attentie.
Verder geneert men zich er niet voor hardop zijn op- en aanmerkingen te maken en zoo hoorde ik laatst eene dame tot de andere zeggen: 'Kijk, dat is nu de juffrouw, die bij de Verduijns is gekomen, een net meisje, hè?' waarop de andere nog iets luider antwoordde: ‘Ja, maar wat een toilet, net eene dame:'
O! je weet niet, Marie, hoe zulke gezegden hinderen en hoe men ze onwillekeurig onthoudt!
Ik ben soms boos op mij zelve, omdat ik mij door al die nietigheden laat influenceeren en ik heb mij voorgenomen, mij er ernstig tegen te verzetten. Wat ik vroeger voor fijn gevoel hield, zal ik nu maar ziekelijke overgevoeligheid noemen en mijn best doen er mij maar over heen te zetten.
In de Indische maatschappij vooral kan men er niet anders dan last van hebben; il faut burler avec des loups en in deze cynische wereld, dient men zelf ook wel cynisch te worden!
Doch neen, dat behoeft ook eigenlijk niet, of juister, op die manier verlaagt men zich en verstikt men het betere in zijn natuur. Liever maar een weinig lijden door te veel gevoel, dan ontaarden door te weinig. Vind-je ook niet?
Adinda – Vrouwen lief en leed, 188
Van Soerabaia, als stad, kan ik je niet veel vertellen; over het algemeen worden zelfs de fraaiste buurten bedorven door de kampongs der Inlanders, die overal tusschen zijn gebouwd, zoodat men tegenover een rij mooie villa's de vuile krotten der Javanen ziet. Men heeft echter prachtige watergezichten, daar er zijtakken van de Solo-rivier door de stad heenstroomen, en de met palmen en pisangboomen begroeide oevers, waartusschen het breede water stroomt, leveren een heerlijk staaltje op van den weelderigen tropischen plantengroei, terwijl het eigenaardige van dit schouwspel nog verhoogd wordt door de prauwen, die op de rivier varen.
Adinda – Vrouwen lief en leed, 188-189
Eigenaardig zijn ook de Chineesche en Arabische wijken, waar het echter volgens onze schoonheidsbegrippen wel wat vuil is. Het Chineesche element is hier sterk vertegenwoordigd en men treft de gestaarte broeders in alle standen aan, van den armsten koelie tot den millionair. Vooral onder de suikerplanters treft men de laatsten aan, daar de meeste suikerfabrieken in den Oosthoek in handen der zonen van 't Hemelsche Rijk zijn. Men ziet dan ook geen groot huis, geen fraai span paarden of elegant rijtuig, of men kan er zeker van wezen dat een Chinees de eigenaar er van is. Zij hebben zelfs eenige huizen hier, die ware paleizen zijn. Wat mij tegenviel in 't begin, was dat de Mongolen hier hun nationale kleeding verzaakt hebben en dat zij gewone pakjes dragen, ik zou hen veel liever in de schilderachtige dracht van hun land zien. De vrouwen dragen die nog wel, doch men ziet ze zelden of nooit, slechts nu en dan bij eene goochelvoorstelling of eene dergelijke publieke vermakelijkheid, en dan nog slechts getrouwde, want de ongehuwde vrouwen gaan nooit uit. Die voorstellingen zijn echter niet veel bizonders hier en, daar het in de comedie-zaal, waar ze meestal gegeven worden, erg warm is, is ’t genot niet bijster groot.
Ik ben een paar keer met mevrouw Verduijn en de jongens daarheen geweest, doch gewoonlijk vraagt zij mij om bij nonnie thuis te blijven en gaat zij met haar man en hare zoons. Dat zijn mijn rustigste avonden en daarvan heb ik dan ook gebruik gemaakt, om je dit lange epistel te schrijven. Misschien wel wat al te lang naar je zin, doch vergeef mij, het is zoo prettig zijn hart eens uit te storten. En dan nog eene verontschuldiging: je hebt je in een zwak oogenblik eens laten ontvallen, dat alles mij betreffende je interesseert en dat mijn brieven je nooit vervelen.
Alzoo – en veux-tu en voilà.
En nu eindig ik werkelijk met veel liefs voor je waarde ouders en een kus voor je zelf
steeds
Je je liefhebbende
Augusta
Adinda – Vrouwen lief en leed, 261-262
Daarvan zal ze dus moeten leven. Louis en ik zouden haar met liefde houden, ook andere vrienden hebben haar een thuis aangeboden, ten minste voorloopig, doch voor het financiëele is 't beter, dat zij naar Holland gaat. U moet nl. weten, dat er hier van staatswege een instelling bestaat, de Weeskamer geheeten, die opgericht is in 't belang der achtergelaten kinderen van Europeanen en, naar ik meen, daarmee gelijkgestelden, doch dat doet er niet toe. Zoodra nu een der ouders van onmondige kinderen sterft, moet dadelijk alles te gelde worden gemaakt en moet de helft van de nalatenschap op de kinderen worden vastgesteld, waarover de Weeskamer dan tot hun meerderjarigheid het beheer aanvaardt en een behoorlijke rente uitkeert.
Zoo de overgebleven vader of moeder geld genoeg heeft, dan is het voldoende, dat men den inboedel enz. laat taxeeren en de halve waarde er van aan contanten stort. U begrijpt echter, dat dit Nelly niet convenieeren zou en dat 't beter is, dat zij het weinige geld, dat ze heeft, onder haar eigen beheer houdt. Dat kan ze nu alleen doen, als ze haar plan te kennen geeft, terstond te repatriëeren, en dat is 't beste, wat ze onder de gegeven omstandigheden doen kan. Hare vendutie is afgeloopen en heeft bizonder veel opgebracht. Indische menschen zijn voorbeeldig goed in zulke gevallen, van heinde en ver kwamen de bewoners van plantages om, zooals men zegt, de prijzen op te jagen. Iedereen gevoelde sympathie voor het arme weeuwtje en in lndië bewijst men die door daden. De heer Wessels, die zich in alle opzichten als een waar vriend heeft betoond, had zich met de regeling harer zaken belast en de goede man spaarde geen moeite. Het geld der vendutie ontvangt men pas over drie maanden, dat is de manier hier, doch hetgeen Theodoor nog bovendien naliet is meer dan voldoende voor de reis en de eerste onkosten in Holland. Toch vrees ik, dat Nelly met alles en alles niet meer dan f 600 of f 700 jaarlijksch inkomen zal hebben en hoe zal ze daarvan met twee kinderen kunnen leven? Was er maar wat geld in de familie, doch helaas! de van Vlotens behooren nu eenmaal niet tot de gefortuneerden. Louis en ik zouden dolgraag wat voor ons zusje doen, doch het luitenantstraktement is niet groot, daarbij zitten wij nog op korting en, zooals ik u laatst schreef, verwacht ik tegen 't einde van het jaar een kleinen gast. Ik vind het wel heerlijk, dat ons duo in een trio zal worden veranderd, doch er zijn altijd zooveel onkosten aan verboden en dit conveniëert ons nu zo slecht.